Verhuizen naar Duitsland

In de Europese Unie hebben we de vrijheid om te wonen en werken waar we willen. Wil je naar Duitsland verhuizen? Dan heb je (als je de Nederlandse nationaliteit hebt) geen verblijfsvergunning of visum nodig. Dat scheelt een heleboel administratieve rompslomp! Toch zijn er nog genoeg dingen om te regelen voordat je naar Duitsland verhuist. Ik zette een aantal dingen op een rijtje, en deel een paar handige websites met meer informatie.

Dit artikel is gebaseerd op mijn ervaringen. Ik weet natuurlijk niet alles, dus als je aanvullingen hebt neem dan gerust contact op via loes@duitslandbuitenland.nl. Dit artikel is in oktober 2021 voor het laatst geüpdatet.

Waar moet ik aan denken als ik ga verhuizen naar Duitsland?

Er zijn een aantal dingen waar je sowieso aan moet denken voordat je gaat verhuizen naar Duitsland, zoals werk en een huis zoeken. Maar daarnaast komen er nog een aantal dingen kijken bij een verhuizing naar Duitsland, die je ook zeker niet mag vergeten. Wat dacht je van je aanmelden bij een huisarts en bedenken of je je vrijwillig wilt verzekeren voor de Nederlandse AOW?

Een paar van de belangrijkste stappen:

Werk zoeken of een eigen bedrijf beginnen in Duitsland
Een bankrekening openen
Een huis huren of kopen
Inschrijven bij de gemeente
Een zorgverzekering afsluiten
Aanmelden bij de huisarts, tandarts, Frauenarzt (als je vrouw bent) en kinderarts (als je kinderen hebt)
Een Duitse SIMkaart kopen

Werk zoeken in Duitsland

Je bent vrij om naar een ander land binnen de EU te verhuizen, maar dan moet je jezelf wel kunnen onderhouden. De eerste jaren na je verhuizing naar Duitsland kun je namelijk geen (of maar beperkt) een beroep doen op de sociale voorzieningen van je nieuwe thuisland. Wil je graag een nieuw leven beginnen in Duitsland? Dan is het vinden van werk in Duitsland de eerste stap.

Wil je gaan werken bij een bedrijf in Duitsland, dan is het handig als je al een aardig woordje Duits spreekt. Veel Duitsers spreken wel Engels, maar zelfs bij grote, internationale bedrijven is de voertaal vaak Duits. Is je Duits na de middelbare school wat weggezakt? Overweeg dan om voor je verhuizing naar Duitsland een taalcursus te volgen.

Vacatures vind je, net als in Nederland via websites zoals Indeed en Monster, en platforms zoals LinkedIn. Grote bedrijven werken vaak met recruiters. Verzamel alvast je diploma’s, want Duitsers houden van officiële papiertjes! Soms willen ze zelfs je cijferlijst van de middelbare school zien.

Een eigen bedrijf beginnen in Duitsland

Je kunt er ook voor kiezen om zelf een bedrijf te beginnen in Duitsland. Er bestaan, net als in Nederland verschillende rechtsvormen. Afhankelijk daarvan betaal je verschillende belastingen. Laat je adviseren door een belastingadviseur (Steuerberater) over de juiste rechtsvorm voor jouw bedrijf. Het Duitse belastingstelsel is ook vrij ingewikkeld, dus is het sowieso handig om je administratie uit handen te geven aan een goede boekhouder.

Wil je als freelancer aan de slag? Afhankelijk van het beroep dat je uitoefent meld je je aan als Freiberufler of als Gewerbe (bedrijf). Onder de Freiberufler vallen een aantal specifieke beroepsgroepen zoals kunstenaars, kraamvrouwen, maar ook belastingadviseurs. Als Freiberufler heb je wat minder administratieve lasten. Zo hoef je bijvoorbeeld geen Gewerbesteuer (bedrijfsbelasting) te betalen en heb je voldoende aan een Einnahmenüberschussrechnung (EÜR). Doordat er steeds meer nieuwe beroepen ontstaan is de grens tussen Freiberufler en Gewerbe onduidelijk, dus laat je ook in dit geval goed adviseren door een belastingadviseur. Daarnaast is het belastingstelsel in Duitsland vrij ingewikkeld, dus is het sowieso fijn als er iemand meekijkt. Op de website Für Gründer (Duitstalig) vind je meer informatie over het oprichten van een bedrijf in Duitsland.

Een huis huren in Duitsland

Heb je een baan gevonden? Gefeliciteerd! Dan is het tijd voor de volgende stap in je verhuizing naar Duitsland: een huis zoeken! In Duitsland bestaat ongeveer de helft van de woningmarkt uit vrije sector huurwoningen (ter vergelijking: in Nederland is dit 9%). De meeste woningen in Duitsland zijn dus huurwoningen.

De opzegtermijn van een huurwoning is in Duitsland ruimer dan in Nederland gebruikelijk is. De vertrekkende huurder heeft meestal een opzegtermijn van drie maanden. Als je een huis gaat bekijken, kan het dus zijn dat je er pas over twee of drie maanden in kunt. Daarnaast zit in Duitse huurwoningen vaak geen keuken – die koop je als huurder zelf. Soms kun je de keuken van de vorige huurder overnemen, de prijs komen jullie dan samen overeen. De keuken is dan van jou, en je mag hem dan ook meenemen naar je volgende huis. Een keuken kopen kost tijd. Houd daar rekening mee in het plannen van je verhuizing naar Duitsland.

Vaak huur je in Duitsland direct van de huisbaas. Is de huisbaas tijdens de bezichtiging onvriendelijk? Dan kun je misschien beter ergens anders gaan wonen. Omdat veel Duitsers vrij strikt zijn in het opvolgen van regels (denk bijvoorbeeld aan de zondagsrust) kun je beter niet naast je huisbaas gaan wonen. Heb je een huis gevonden? Vraag dan even bij de huisbaas na welke kosten zijn inbegrepen en wat je zelf nog moet regelen. Je betaalt meestal twee tot drie maanden koude huur als borg. Vergeet niet een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten voordat je in je nieuwe huis trekt.

Inschrijven bij de gemeente

Net als in Nederland moet je je in Duitsland inschrijven in de gemeente waar je woont. Op de website van de gemeente waar je naartoe verhuist kun je meer informatie vinden, en vaak ook online een afspraak maken. Meestal moet je je binnen twee weken inschrijven. Neem naar je afspraak de door je huisbaas ondertekende Wohnungsgeberbestätigung mee. Met dit document bewijs je dat je echt op het adres woont waar je je wil inschrijven. Verhuis je voor het eerst naar het buitenland? Vraag dan bij de Nederlandse gemeente waar je nu woont een internationaal uittreksel aan. Dit heb je nodig bij de inschrijving in Duitsland.

De medewerker van de gemeente vraagt bij je inschrijving ook welke religie je aanhangt. Let op: dit is belangrijk omdat gelovigen in Duitsland Kirchensteuer (kerkbelasting) betalen. Als je niet gelovig bent hoef je deze belasting niet te betalen.

Gezondheidszorg in Duitsland

Als je naar Duitsland verhuist, betekent dat ook dat je het recht op je Nederlandse zorgverzekering verliest en je in Duitsland een nieuwe ziektekostenverzekering moet afsluiten (let op: als je alleen in Duitsland gaat studeren en niet gaat werken is er een uitzondering). Neem de tijd om uit te zoeken welke verzekering het beste bij jouw situatie past. In Duitsland kun je kiezen tussen een private of gesetzliche Krankenversicherung – dat wil zeggen, een particuliere verzekering of een wettelijke ziektekostenverzekering. Hoeveel je betaalt is bij de particuliere verzekering afhankelijk van je inkomen. Jij en je werkgever betalen ieder de helft van de bijdrage. De kosten van de particuliere verzekering zijn afhankelijk van je leeftijd en gezondheid. Deze verzekering wordt dus duurder naarmate je ouder wordt. Let op: zodra je in het particuliere systeem zit is een terugkeer naar de wettelijke verzekering moeilijk. Op de website van de Krankenkasse Zentrale vind je Nederlandstalige informatie over ziektekostenverzekeringen in Duitsland.

Ga na je verhuizing naar Duitsland op tijd op zoek naar een huisarts, tandarts, Frauenarzt (gynaecoloog) en kinderarts. De wachttijden zijn soms lang, waardoor je soms pas een paar maanden later terecht kunt voor je eerste controle. Verhuis je naar het zuiden van Duitsland en ben je graag buiten? Maak dan een afspraak met je huisarts voor de vaccinatie tegen tekenencephalitis. Dit is een virusinfectie die wordt overgedragen door teken en een ontsteking van hersenen veroorzaakt. De vaccinatie wordt aangeraden voor inwoners van de zuidelijke deelstaten die veel tijd buiten besteden.

Wat moet je regelen in Nederland voordat je naar Duitsland verhuist?

Ook in Nederland moet je nog een aantal dingen regelen voordat je naar Duitsland verhuist. Als je meer dan acht maanden buiten Nederland gaat wonen ben je verplicht je uit te schrijven bij de gemeente. Bij de eerste verhuizing geven zij je nieuwe adres in Duitsland ook door aan instanties zoals de Belastingdienst. Als je vervolgens weer verhuist binnen Duitsland of naar een ander land moet je de adreswijziging zelf doorgeven. Zorg dat je een schriftelijke bevestiging krijgt van je uitschrijving in Nederland, deze heb je nodig om je te kunnen inschrijven in Duitsland.

De meeste dingen die je moet regelen in Nederland zijn afhankelijk van jouw individuele situatie. Heb je een deel van het jaar in Nederland gewerkt en een deel van het jaar in Duitsland? Dan stuurt de Belastingdienst je waarschijnlijk het M-formulier om belastingaangifte te doen. Denk ook na over je AOW: voor elk jaar dat je in het buitenland woont wordt je gekort op je Nederlandse AOW. Je kunt je eventueel vrijwillig verzekeren voor de AOW. Of dit gunstig is hangt af van jouw situatie. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank staat meer informatie over het vrijwillig verzekeren voor de AOW.

En als laatste: vergeet niet om je aan te melden om te kunnen stemmen vanuit het buitenland! Ook als er voorlopig geen verkiezingen zijn kun je je alvast aanmelden, zodat je voor de volgende verkiezingen een stempas ontvangt. Je stemt dan via post. Je kunt je via de gemeente Den Haag aanmelden als kiezer buiten Nederland.